Το Α’ Εξάμηνο του 2020 οι αποχωρήσεις από την Ελλάδα έφτασαν το 36,7% σε σχέση με τις αφίξεις
Το αντίστοιχο διάστημα του 2019 οι αποχωρήσεις άγγιξαν το 35,6% σε σχέση με τις αφίξεις
Το Υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου δημοσιεύει το ενημερωτικό δελτίο Ιανουαρίου-Ιουνίου 2020, με τα στοιχεία αποχωρήσεων από την Ελλάδα. Οι αποχωρήσεις περιλαμβάνουν: i) αναγκαστικές απελάσεις προς τρίτες χώρες, ii) επιστροφές προς την Τουρκία, iii) επιστροφές βάσει της Κοινής Δήλωσης Ε.Ε.-Τουρκίας, iv) οικειοθελείς αναχωρήσεις, v) εθελουσίες επιστροφές μέσω του Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης, vi) μετεγκατάσταση ασυνόδευτων ανηλίκων και v ii) μεταφορές βάσει του κανονισμού υπ’ αριθμόν 604/2013 (Κανονισμός του Δουβλίνου).
Το Α’ Εξάμηνο του 2020 έχουν αποχωρήσει από την Ελλάδα και έχουν επιστραφεί προς τις χώρες προέλευσης τους συνολικά 3.621 άτομα. Αναλυτικότερα, πραγματοποιήθηκαν 1.343 αναγκαστικές απελάσεις μεταναστών προς τρίτες χώρες. Επιπλέον, επεστράφησαν 21 Τούρκοι υπήκοοι, βάσει του Ελληνο-Τουρκικού Πρωτόκολλου Επανεισδοχής και της Συμφωνίας Επανεισδοχής Ε.Ε.-Τουρκίας, ενώ 139 μετανάστες επεστράφησαν με βάση την Κοινή Δήλωση Ε.Ε.-Τουρκίας στη γείτονα χώρα.
Επίσης, κατεγράφησαν συνολικά 420 οικειοθελείς αναχωρήσεις μεταναστών προς τις χώρες προέλευσης τους. Συμπληρωματικά, επεστράφησαν -μέσω Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης- στις χώρες καταγωγής τους οικειοθελώς 948 αλλοδαποί υπήκοοι τρίτων χωρών. Επιπροσθέτως, έχουν πραγματοποιηθεί 677 μεταφορές, βάσει του
Κανονισμού του Δουβλίνου, 68 εκ των οποίων αφορούν υλοποίηση αιτημάτων οικογενειακής επανένωσης ασυνόδευτων ανηλίκων. Τέλος, έχουν λάβει ήδη χώρα 73 μετεγκαταστάσεις ασυνόδευτων ανηλίκων προς κράτη-μέλη της Ε.Ε.
Επισημαίνεται ότι οι περιορισμοί εισόδου και εξόδου στα σύνορα Ελλάδας-Τουρκίας, εφαρμόστηκαν καθ’ όλη τη διάρκεια των μηνών Μαρτίου, Απριλίου, Μαΐου και Ιουνίου. Η τελευταία αποστολή επιστροφών πραγματοποιήθηκε στις 05/03/2020. Τέλος, οι ίδιοι περιορισμοί ίσχυσαν, από τις 18/03/2020 έως και τις 18/04/2020 μεταξύ των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τρίτων χωρών. Η παύση λειτουργίας ελληνικών και ευρωπαϊκών συνόρων, στο πλαίσιο των μέτρων προστασίας απέναντι στην εξάπλωση του Covid-19/κορωνοϊού, κατέστησε, όπως είναι λογικό, ανέφικτες τις μεταφορές, επιστροφές και απελάσεις μεταναστών για το προαναφερθέν χρονικό διάστημα.
Γενικά Συμπεράσματα:
· Φέτος, επεστράφησαν στις χώρες προέλευσης τους ή μετεγκαταστάθηκαν σε κράτη-μέλη της Ε.Ε. συνολικά 3.621 άτομα. Ο αριθμός επιστροφών αποτελεί ποσοστό 36,7 % σε σχέση με τον αριθμό των αφίξεων που σημειώθηκαν το Α’ εξάμηνο του 2020. Το αντίστοιχο χρονικό διάστημα του 2019 η αναλογία αφίξεων- επιστροφών ήταν στο 35,6 %, χωρίς να ισχύουν, τότε, οι περιορισμοί εισόδου-εξόδου.
· Οι επιστροφές στην Τουρκία, βάσει της Κοινής Δήλωσης Ε.Ε. Τουρκίας αυξήθηκαν κατά 75,95%. Συγκεκριμένα, το Α’ Εξάμηνο του 2020 πραγματοποιήθηκαν 139 επιστροφές έναντι των 79 επιστροφών του αντίστοιχου χρονικού διαστήματος το 2019.
ΑΝΑΛΥΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
I. Νομικό Πλαίσιο Επιστροφών
Η Ελλάδα διαθέτει συγκεκριμένο νομικό οπλοστάσιο, βάσει του οποίου λαμβάνουν χώρα οι επιστροφές και απελάσεις προς τη Τουρκία και τρίτες χώρες. Συγκεκριμένα, σε ό,τι αφορά τις επιστροφές που πραγματοποιούνται στην Τουρκία:
α) Το διμερές Ελληνο-Τουρκικό Πρωτόκολλο Επανεισδοχής, το οποίο υπεγράφη στην Αθήνα στις 08-11-2001 και κυρώθηκε με το Ν.3030/2002 (ΦΕΚ Α΄-163/15-07-2002).
β) Η Συμφωνία Επανεισδοχής Ευρωπαϊκής Ένωσης-Τουρκίας, η οποία υπεγράφη στις 16-12-2013 στην Άγκυρα και τέθηκε σε ισχύ την 01-10-2014 και αφορά υπηκόους Τουρκίας.
γ) Η Κοινή Δήλωση Ε.Ε.-Τουρκίας, σύμφωνα με την οποία -από 18-03-2016- όλοι οι παράτυπα νεοεισερχόμενοι στα ελληνικά νησιά αλλοδαποί υπήκοοι, από τις 20-03-2016, θα επιστρέφονται στην Τουρκία.
Επιπλέον, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει συνάψει συμφωνίες επανεισδοχής με μια σειρά κρατών (Πακιστάν, Αλβανία, Αρμενία, Αζερμπαϊτζάν, Βοσνία-Ερζεγοβίνη, Γεωργία, Μολδαβία, Μαυροβούνιο, Βόρεια Μακεδονία, Ρωσία, Σερβία και Ουκρανία), οι οποίες, σήμερα, αξιοποιούνται από τη χώρα μας. (https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/HTML/?uri=LEGISSUM:l14163)
Συμπληρωματικά, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει δεσμευθεί από κοινού με το Αφγανιστάν βάσει των οριζόμενων στο “Joint Way Forward” για την επανεισδοχή Αφγανών υπηκόων, καθώς και την αποτελεσματικότερη διαχείριση μεταναστευτικών ροών από το Αφγανιστάν προς την ήπειρο.(https://eeas.europa.eu/sites/eeas/files/eu_afghanistan_joint_way_forward_on_migration_issues.pdf)
Παράλληλα, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει υπογράψει με το Μπαγκλαντές κοινές διαδικασίες επιχειρήσεων επιστροφής (Standard Operating Procedures – SOPs) για τη διευκόλυνση της επιστροφής υπηκόων του, οι οποίοι έχουν απωλέσει τα ταξιδιωτικά τους έγγραφα ή άλλα έγγραφα ταυτοποίησης.
Τέλος, η χώρα μας εφαρμόζει κατά περίπτωση διμερείς συμφωνίες ή μνημόνια συνεργασίας με τρίτες χώρες, κατόπιν συνεννοήσεως με τις προξενικές αρχές ή την πρεσβεία του κράτους στο ελληνικό έδαφος, με σκοπό την επιτάχυνση των επιστροφών.
II. Αναγκαστικές Απελάσεις
Το Α’ Εξάμηνο του 2020 πραγματοποιήθηκαν 1.343 αναγκαστικές απελάσεις μεταναστών προς τρίτες χώρες, βάσει συμφωνιών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά και διμερών συμφωνιών της χώρας μας.
III. Κοινή Δήλωση Ε.Ε.-Τουρκίας
Στις 18 Μαρτίου του 2016 υπογράφηκε η Κοινή Δήλωση ΕΕ-Τουρκίας, η εφαρμογή της οποίας ξεκίνησε δύο μέρες αργότερα. Με απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, όλοι οι νέοι παράτυποι μετανάστες που φθάνουν στα ελληνικά νησιά μέσω Τουρκίας από τις 20 Μαρτίου 2016 και έπειτα θα επιστρέφονται σε αυτήν.
Το Α’ Εξάμηνο του 2020 πραγματοποιήθηκαν, βάσει της Κοινής Δήλωσης Ε.Ε.-Τουρκίας, 139 επιστροφές μεταναστών. Αριθμός αυξημένος κατά 75,95% σε σύγκριση με τις επιστροφές που έλαβαν χώρα το αντίστοιχο χρονικό διάστημα του 2019 (συνολικά 79).
- IV Επιστροφές στην Τουρκία
Το νομικό πλαίσιο, όπως αναλύθηκε παραπάνω, διέπει όλες τις επιστροφές που πραγματοποιούνται προς τη γείτονα χώρα. Σημειώνεται ότι, παρά την επίσημη επαναλειτουργία των ελληνοτουρκικών συνόρων, δεν έχουν ακόμη γίνει δεκτά τα αιτήματα αποστολών – επιστροφών των ελληνικών αρχών.
Ειδικότερα, βάσει του διμερούς Πρωτόκολλου Επανεισδοχής Ελλάδας-Τουρκίας και της Συμφωνίας Επανεισδοχής Ε.Ε.-Τουρκίας, έχουν πραγματοποιηθεί για το πρώτο εξάμηνο συνολικά 21 επιστροφές Τούρκων υπηκόων.
V.Οικειοθελείς Αναχωρήσεις
Το άρθρο 22 του Νόμου 3907/2011 ορίζει ότι η απόφαση επιστροφής του υπηκόου τρίτης χώρας προβλέπει κατάλληλο χρονικό διάστημα για την οικειοθελή αναχώρηση του, το οποίο κυμαίνεται μεταξύ επτά (7) και τριάντα (30) ημερών. Το χρονικό αυτό διάστημα χορηγείται αυτοδικαίως, χωρίς να απαιτείται η υποβολή αιτήσεως από τον υπήκοο τρίτης χώρας. Η χορήγηση προθεσμίας για την οικειοθελή αναχώρηση δεν αποκλείει τη δυνατότητα των υπηκόων τρίτων χωρών να αναχωρήσουν από την ελληνική επικράτεια νωρίτερα. Οι ίδιες προθεσμίες ισχύουν και μετά από παραίτηση του αιτούντος από τη διαδικασία εξέτασης αιτήματος ασύλου.
Το Α’ Εξάμηνο του 2020, πραγματοποιήθηκαν συνολικά 420 οικειοθελείς αναχωρήσεις μεταναστών από τη χώρα μας.
- VI Υποβοηθούμενες Εθελούσιες Επιστροφές συμπεριλαμβανόμενων μέτρων επανένταξης (AVRR)
Το πρόγραμμα προσφέρει διοικητική, υλικοτεχνική ή οικονομική στήριξη, συμπεριλαμβανομένης της βοήθειας για επανένταξη, σε μετανάστες που δεν μπορούν ή δεν επιθυμούν να παραμείνουν στην Ελλάδα, οι οποίοι επιθυμούν να επιστραφούν εθελοντικά στις χώρες προέλευσής τους.
Το Α’ Εξάμηνο του 2020 επεστράφησαν στις χώρες καταγωγής τους, οικειοθελώς, 948 αλλοδαποί υπήκοοι τρίτων χωρών.
VII. Μεταφορές μέσω του Κανονισμού του Δουβλίνου
Ο Κανονισμός του Δουβλίνου (Κανονισμός 604/2013) καθορίζει το κράτος μέλος της ΕΕ που είναι αρμόδιο για την εξέταση της αίτησης για τους αιτούντες άσυλο που αναζητούν διεθνή προστασία εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, βάσει συγκεκριμένων κριτηρίων (λ.χ. οικογενειακή επανένωση, προηγούμενη είσοδος ή άδεια διαμονής σε άλλο κράτος-μέλος κ.ά.). Είναι ο ακρογωνιαίος λίθος του Συστήματος του Δουβλίνου, το οποίο αποτελείται από τον Κανονισμό του Δουβλίνου και τον κανονισμό EURODAC, ο οποίος θεσπίζει μια πανευρωπαϊκή βάση δεδομένων δακτυλικών αποτυπωμάτων για τους παράνομα νεοεισερχόμενους στην ΕΕ. Ο Κανονισμός του Δουβλίνου έχει ως στόχο “τον ταχύ προσδιορισμό του κράτους μέλους που είναι υπεύθυνο για αίτηση ασύλου” και προβλέπει τη μεταφορά του αιτούντος άσυλο στο εν λόγω κράτος-μέλος για τη συνέχιση της διαδικασίας του.
Συνολικά, στο πλαίσιο του Κανονισμού του Δουβλίνου, έχουν πραγματοποιηθεί το Α’ Εξάμηνο του 2020, 609 μεταφορές προς κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τέλος, υπό το ίδιο νομικό καθεστώς, κατόπιν αιτημάτων οικογενειακής επανένωσης, έλαβαν χώρα 68 μεταφορές ασυνόδευτων ανηλίκων.
VIII. Μετεγκαταστάσεις Ασυνόδευτων Ανηλίκων
Προτεραιότητα της ελληνικής κυβέρνησης και του Υπουργείου Μετανάστευσης είναι η προστασία των ασυνόδευτων- ευάλωτων ανηλίκων. Στόχος είναι η άμεση βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης των
παιδιών. Για αυτό από τον Μάρτιο του 2020 τέθηκε σε εφαρμογή το Σχέδιο Δράσης Άμεσης Στήριξης της Ελλάδας, μέρος του οποίου αποτελεί η μετεγκατάσταση 1600 ανήλικων, στη συντριπτική τους πλειοψηφία ασυνόδευτα παιδιά αλλά και ανήλικα με σοβαρές ιατρικές παθήσεις ή άλλες ευαλωτότητες. Το πρόγραμμα μετεγκατάστασης συντονίζει η Ειδική Γραμματεία για την Προστασία των Ασυνόδευτων Ανηλίκων, ενώ εμπλέκονται φορείς όπως η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Ασύλου (EASO), η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ, ο Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης κ.ά. Από τον Απρίλιο έχουν ξεκινήσει οι συστηματικές μετεγκαταστάσεις παιδιών μέχρι στιγμής σε 11 χώρες, ενώ το ενδιαφέρον για να ενταχθούν στο πρόγραμμα και άλλες ευρωπαϊκές χώρες είναι μεγάλο.
Σήμερα, έχουν πραγματοποιηθεί συνολικά 73 μετεγκαταστάσεις ασυνόδευτων ανηλίκων σε 5 χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
