Ευρωπαϊκή Πολιτική για την Ένταξη
Η Ευρωπαϊκή Πολιτική
Με βάση το άρθρο 63α της Συνθήκης της Λισαβώνας προβλέπεται ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση αναπτύσσει κοινή μεταναστευτική πολιτική, η οποία έχει ως στόχο να εξασφαλίζει, σε όλα τα στάδια, την αποτελεσματική διαχείριση των μεταναστευτικών ροών, τη δίκαιη μεταχείριση των υπηκόων τρίτων χωρών που διαμένουν νόμιμα στα κράτη-μέλη καθώς και την πρόληψη και καταπολέμηση της παράνομης μετανάστευσης και της εμπορίας ανθρώπων. Επίσης αναφέρεται ότι το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο, αποφασίζοντας σύμφωνα με τη συνήθη νομοθετική διαδικασία, μπορούν να θεσπίζουν μέτρα ενθάρρυνσης και στήριξης της δράσης των κρατών-μελών με στόχο τη διευκόλυνση της ένταξης των υπηκόων τρίτων χωρών οι οποίοι διαμένουν νόμιμα στο έδαφός τους, αποκλειόμενης οποιασδήποτε εναρμόνισης των νομοθετικών και κανονιστικών διατάξεων των κρατών-μελών. Με άλλα λόγια, σε ό,τι αφορά την ένταξη των υπηκόων τρίτων χωρών (δηλαδή των μη πολιτών κρατών-μελών της Ε.Ε.) η Ε.Ε. μπορεί να υιοθετεί μέτρα που στηρίζουν και ενθαρρύνουν τις ενέργειες των κρατών-μελών της, αλλά τα εν λόγω κράτη-μέλη δεν είναι υποχρεωμένα να υιοθετήσουν τα εν λόγω μέτρα ενσωματώνοντάς τα στην εθνική νομοθεσία τους.
Τα ανωτέρω μέτρα, τα οποία θεσπίστηκαν διαχρονικά από πλευράς των Οργάνων της Ε.Ε. αναφέρονται στα ακόλουθα κείμενα πολιτικής (Συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Συμπεράσματα του Συμβουλίου Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων, Ανακοινώσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής):
Βασικές Αρχές της Ευρωπαϊκής Πολιτικής
- Οι 11 Βασικές Aρχές της πολιτικής ένταξης της Ε.Ε.:
- Η ένταξη είναι μια δυναμική, αμφίδρομη διαδικασία αμοιβαίας προσαρμογής από πλευράς όλων των μεταναστών και των κατοίκων των κρατών-μελών.
- Η ένταξη συνεπάγεται τον σεβασμό των βασικών αξιών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
- Η απασχόληση αποτελεί βασικό μέρος της διαδικασίας ένταξης και είναι ζωτική για τη συμμετοχή των μεταναστών, για τη συμβολή των μεταναστών στην κοινωνία υποδοχής και για την προβολή της συμβολής αυτής.
- Οι βασικές γνώσεις της γλώσσας, της ιστορίας και των θεσμών της κοινωνίας υποδοχής είναι απαραίτητες για την ένταξη. Η παροχή στους μετανάστες της δυνατότητας να αποκτήσουν τις βασικές αυτές γνώσεις έχει ουσιώδη σημασία για μια επιτυχή ένταξη.
- Οι προσπάθειες στον τομέα της εκπαίδευσης είναι κρίσιμης σημασίας για την προετοιμασία των μεταναστών, και ιδίως των παιδιών τους, ώστε να συμμετέχουν επιτυχέστερα και πλέον ενεργά στην κοινωνία.
- Η πρόσβαση των μεταναστών σε φορείς, καθώς και σε δημόσια και ιδιωτικά αγαθά και υπηρεσίες, σε ίση βάση με τους πολίτες των κρατών-μελών και χωρίς διακρίσεις, είναι ζωτικής σημασίας για μια καλύτερη ένταξη.
- Οι συχνές επαφές μεταξύ μεταναστών και πολιτών των κρατών-μελών αποτελούν θεμελιώδη μηχανισμό για την ένταξη. Τα κοινά φόρουμ, ο διαπολιτισμικός διάλογος, η εκπαίδευση σχετικά με τους μετανάστες και τους πολιτισμούς τους, και η βελτίωση των συνθηκών ζωής σε αστικά περιβάλλοντα, ενισχύουν την αλληλεπίδραση μεταξύ μεταναστών και πολιτών των κρατών-μελών.
- Η ελεύθερη άσκηση των διαφόρων πολιτισμικών και θρησκευτικών πρακτικών, την οποία κατοχυρώνει ο Χάρτης Θεμελιωδών Δικαιωμάτων, πρέπει να διασφαλίζεται, υπό τον όρο ότι οι πρακτικές αυτές δε συγκρούονται με άλλα απαραβίαστα ευρωπαϊκά δικαιώματα ή με την εθνική νομοθεσία.
- Η συμμετοχή των μεταναστών στη δημοκρατική διαδικασία και στη διαμόρφωση των πολιτικών και μέτρων ένταξης, ιδίως σε τοπικό επίπεδο, ενισχύει την ένταξή τους.
- Η συμπερίληψη πολιτικών και μέτρων ενσωμάτωσης σε όλα τα σχετικά χαρτοφυλάκια πολιτικής και επίπεδα διακυβέρνησης και δημοσίων υπηρεσιών, αποτελεί σημαντικό μέλημα στα πλαίσια της διαμόρφωσης και της εφαρμογής της δημόσιας πολιτικής.
- Η διαμόρφωση σαφών στόχων, δεικτών και μηχανισμών αξιολόγησης είναι απαραίτητη για την προσαρμογή της πολιτικής, την αξιολόγηση της προόδου προς την ένταξη και την αποτελεσματικότερη ανταλλαγή πληροφοριών.
Δράσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης
- Τα κυριότερα μέτρα/δράσεις υλοποίησης της ενταξιακής πολιτικής της Ε.Ε.
Όπως αναφέρονται στην Ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αναφορικά με το Σχέδιο Δράσης για την Ένταξη και την Συμπερίληψη 2021-2027, τα μέτρα/δράσεις για την κοινωνική ένταξη είναι τα ακόλουθα:
- Εκπαίδευση χωρίς αποκλεισμούς και κατάρτιση από την παιδική ηλικία έως την τριτοβάθμια εκπαίδευση, με επίκεντρο την ταχύτερη αναγνώριση των προσόντων και την εκμάθηση γλωσσών, με υποστήριξη από τα κονδύλια της Ε.Ε.
- Βελτίωση ευκαιριών απασχόλησης και αναγνώρισης δεξιοτήτων για να εκτιμηθεί πλήρως η συμβολή των κοινοτήτων μεταναστών, και ιδίως των γυναικών, και να διασφαλιστεί ότι υποστηρίζονται για να αξιοποιήσουν πλήρως τις δυνατότητές τους. Η Επιτροπή θα συνεργαστεί με κοινωνικούς και οικονομικούς εταίρους και εργοδότες για την προώθηση της ένταξης στην αγορά εργασίας, τη στήριξη της επιχειρηματικότητας και θα διευκολύνει τους εργοδότες να αναγνωρίζουν και να αξιολογούν τις δεξιότητες.
Αφιερωμένη χρηματοδότηση της ΕΕ για την προώθηση της πρόσβασης σε υπηρεσίες υγείας για άτομα που γεννιούνται εκτός ΕΕ και ευκαιρίες για τα κράτη μέλη να ανταλλάσσουν βέλτιστες πρακτικές.
- Πρόσβαση σε επαρκή και προσιτή στέγαση που χρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο Plus, το Ταμείο Ασύλου και Μετανάστευσης και το Invest EU, καθώς και πλατφόρμες χρηματοδότησης για την ανταλλαγή εμπειριών σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο σχετικά με την καταπολέμηση των διακρίσεων στην αγορά κατοικίας.
Περισσότερες πληροφορίες για την πολιτική της Ε.Ε. αναφορικά με την ένταξη μπορούν να αναζητηθούν στον ιστότοπο της Γενικής Διεύθυνσης Μετανάστευσης και Εσωτερικών Υποθέσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Συνεργασίες με Ευρωπαϊκούς και Διεθνείς Οργανισμούς
H Διεύθυνση Κοινωνικής Ένταξης (ΔΚΕ) στο πλαίσιο άσκησης των αρμοδιοτήτων της συνεργάζεται με τους ακόλουθους Ευρωπαϊκούς και Διεθνείς Οργανισμούς.
- Το Ευρωπαϊκό Δίκτυο για την Ένταξη
- Το Ευρωπαϊκό Δίκτυο για τη Μετανάστευση
- Ο Οργανισμός Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης
- Η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή
- Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή των Περιφερειών – ΕτΠ
- Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατά του Ρατσισμού και της Μισαλλοδοξίας
- Ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών – OHE, υπό τα Διεθνή Σύμφωνα και τις Διεθνείς Συμβάσεις για τα oικονομικά, κοινωνικά και πολιτιστικά δικαιώματα, την εξάλειψη όλων των μορφών φυλετικών διακρίσεων, τα δικαιώματα του παιδιού, τα ατομικά και πολιτικά δικαιώματα και τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία
- Η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες
- Το Διεθνές Ταμείο Επείγουσας Βοήθειας των Ηνωμένων Εθνών για τα Παιδιά
- Η Διεθνής Οργάνωση Εργασίας – ΔΟΕ
- Ο Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης (ΔΟΜ)
- Ο Διεθνής Οργανισμός Διακυβερνητικών Διαβουλεύσεων για τη μετανάστευση, το άσυλο και τους πρόσφυγες
- Ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης – ΟOΣΑ
- Ο Οργανισμός για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη – ΟΑΣΕ
- Το Συμβούλιο της Ευρώπης – ΣτΕ
Δράσεις ένταξης σε ευρωπαϊκό επίπεδο με συμμετοχή της Ελλάδας
- Το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Ένταξης
Το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Ένταξης (European Integration Network) συστάθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ως μετεξέλιξη των Εθνικών Σημείων Επαφής για την Ένταξη (National Contact Points on Integration). Η σύστασή του πραγματοποιήθηκε κατ’ επιταγή του Σχεδίου Δράσης για την Ένταξη των πολιτών τρίτων χωρών [COM(2016) 377 final] και συνεδρίασε για πρώτη φορά τον Οκτώβριο του 2016. Στο εν λόγω Δίκτυο η χώρα μας εκπροσωπείται από τον προϊστάμενο της Διεύθυνσης Κοινωνικής Ένταξης.
Κύρια καθήκοντα του Ευρωπαϊκού Δικτύου για την Ένταξη της Ε.Ε. αποτελούν:
- η παροχή συμβουλών και εμπειρογνωμοσύνης στην Ε.Ε. και στις υπηρεσίες της για θέματα σχετικά με την ένταξη των πολιτών τρίτων χωρών,
- η πληροφόρηση της Ε.Ε. και των κρατών-μελών για τις εξελίξεις αναφορικά με τις πολιτικές ένταξης σε εθνικό επίπεδο,
- η προώθηση της συνεργασίας μεταξύ των εθνικών αρχών, αλλά και των τοπικών και περιφερειακών αρχών, με τους φορείς της κοινωνίας των πολιτών και με άλλα δίκτυα των κρατών-μελών (σε επίπεδο Ε.Ε.) σε σχετικούς τομείς πολιτικής (όπως εργασία, εκπαίδευση, ισότητα).
- Πρόγραμμα Αμοιβαίας Βοήθειας του Ευρωπαϊκού Δικτύου Ένταξης
Το «Πρόγραμμα Αμοιβαίας Βοήθειας» (Mutual Assistance Project) θεσπίστηκε από το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Ένταξης και αποτελεί έναν μηχανισμό ανταλλαγής γνώσεων και εμπειριών στον ενταξιακό τομέα μεταξύ των κρατών-μελών, το οποίο είναι ανοιχτό προς υποβολή προτάσεων στις αρχές κάθε χρόνου.
Τα κράτη-μέλη καλούνται να εκδηλώσουν το ενδιαφέρον τους για να λάβουν υποστήριξη πάνω σε ένα συγκεκριμένο ενταξιακό ζήτημα με ξεκάθαρο και ορισμένο στόχο και περιορισμένο χρονικό ορίζοντα, καθώς επίσης και να υποδείξουν τα κράτη-μέλη με τα οποία επιθυμούν να συνεργαστούν κρίνοντας ότι διαθέτουν ανάλογη εμπειρία. Συγκεκριμένα, ένα κράτος-μέλος υποβάλει αίτημα με το οποίο ζητά να λάβει την υποστήριξη ενός ή δύο άλλων κρατών-μελών προκειμένου να αναπτύξει ή να βελτιώσει μια συγκεκριμένη πολιτική ή πρακτική στον τομέα της ένταξης.
Επιπλέον, το έργο θα πρέπει να συνδέεται με την επίτευξη ενός συγκεκριμένου στόχου (π.χ. αναμόρφωση της στρατηγικής, υλοποίηση μιας νέας πολιτικής ή προγράμματος κ.ο.κ.). Τα προτεινόμενα έργα μπορούν να περιλαμβάνουν δραστηριότητες όπως διακρατικές συναντήσεις, αποστολές εμπειρογνωμόνων, τεχνικά εργαστήρια και συμβουλευτική μέσω Διαδικτύου. Η Ε.Ε. από την πλευρά της δεσμεύεται να παράσχει την οικονομική και υλικοτεχνική υποστήριξη για τις δραστηριότητες που περιλαμβάνονται στο έργο.
Η Διεύθυνση Κοινωνικής Ένταξης συμμετείχε το 2019 σε αντίστοιχο Πρόγραμμα Αμοιβαίας Βοήθειας, μαζί με την Κύπρο και την Εσθονία, ανταποκρινόμενη στην πρόταση της Κύπρου που αφορούσε σε ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών για τη συγκρότηση Εθνικής Στρατηγικής για την Ένταξη και τη διαβούλευση σε τοπικό επίπεδο. Στο πλαίσιο αυτό πραγματοποιήθηκε η πρώτη επίσκεψη εργασίας στην Θεσσαλονίκη 14 και 15 Νοεμβρίου 2019, με τη συμμετοχή εκπροσώπων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, της Κύπρου και της Ελλάδας. Στις 9-10 Δεκεμβρίου 2019 πραγματοποιήθηκε στη Λευκωσία η τελική επίσκεψη εργασίας στο πλαίσιο του Προγράμματος Αμοιβαίας Βοήθειας.
Με δεδομένη την άκρως επιτυχημένη εμπειρία της συμμετοχής αυτής η Διεύθυνση Κοινωνικής Ένταξης υπέβαλε τον Ιανουάριο του 2020 αίτημα για Πρόγραμμα Αμοιβαίας Βοήθειας ζητώντας τη συνδρομή της Αυστρίας και της Ιταλίας με στόχο την ανταλλαγή απόψεων – καλών πρακτικών και εμπειρογνωμοσύνης επί συγκεκριμένης θεματολογίας που έχει ως κεντρικούς άξονες:
- τη συνέργεια τοπικών αρχών και άλλων τοπικών παραγόντων στο σχεδιασμό και εκτέλεση προγραμμάτων και δράσεων κοινωνικής ένταξης και
- την καλύτερη οργάνωση της συνεργασίας ανάμεσα στην κεντρική κυβέρνηση και τις τοπικές αρχές με στόχο την ομαλή ένταξη προσφύγων και μεταναστών σε τοπικές κοινωνίες.
Το εν λόγω αίτημα εγκρίθηκε τον Φεβρουάριο του 2020 από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η δράση αναμένεται να υλοποιηθεί εντός του 2021, παρατεινόμενη λόγω της πανδημίας.
Εγχειρίδια - Εκθέσεις
Ημερομηνία | Είδος / Φορέας | Τίτλος |
2015 | Report / OECD | |
Μάρτιος 2013 | Final Report for Directorate-General for Home Affairs | |
Απρίλιος 2010 | Handbook | |
Μάιος 2007 | Handbook | |
Νοέμβριος 2004 | Handbook | Εγχειρίδιο σχετικά με την ένταξη για υπεύθυνους χάραξης πολιτικής και ειδικούς επαγγελματίες |
