Ομιλία του Υπουργού Μετανάστευσης και Ασύλου, κ. Νότη Μηταράκη στο πλαίσιο του δείπνου εργασίας στη 2η Ευρωπαϊκή Διάσκεψη για τη Διαχείριση των συνόρων
Τη σημασία της φύλαξης των ευρωπαϊκών συνόρων στο πλαίσιο μίας συνολικής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο Μεταναστευτικό ζήτημα υπογράμμισε ο Υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου κ. Νότης Μηταράκης κατά την έναρξη του δείπνου εργασίας στο 2nd European Conference on Border Management που λαμβάνει χώρα στην Αθήνα.
Ο κ. Μηταράκης υποδέχτηκε εκπρόσωπους κυβερνήσεων κρατών μελών της ΕΕ και χωρών του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου, Ευρωπαίους επιτρόπους και επικεφαλής Ευρωπαϊκών Οργανισμών, όπως του Frontex και της Europol. Χαιρετισμό απηύθυνε και ο Αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, αρμόδιος για την Προώθηση του Ευρωπαϊκού Τρόπου Ζωής, κ. Μαργαρίτης Σχοινάς.
Ο κ. Μηταράκης τόνισε πως είναι αναγκαίο ένα Νέο Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Άσυλο το οποίο θα πρέπει να αντιμετωπίζει τρεις προκλήσεις: α)Να περιορίσει τις παράτυπες αφίξεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Συνεπώς, οι πρωτογενείς ροές, οι οποίες είναι αναπόφευκτες θα μειώσουν τις δευτερεύουσες μετακινήσεις. Β) Να παρέχει απτή αλληλεγγύη μεταξύ των κρατών μελών και, γ) Να παρέχει νόμιμες οδούς, τόσο για ανθρωπιστικούς όσο και για εργασιακούς σκοπούς.
«Στις μέρες μας, παρατηρούμε μια συνεχή αύξηση στον αριθμό των παράτυπων μεταναστών που φθάνουν στην ΕΕ. Γινόμαστε μάρτυρες των προσπαθειών τρίτων κρατών να εργαλειοποιήσουν τη μετανάστευση. Είναι -σε αυτό το σημείο- ζωτικής σημασίας για την Ευρώπη να αποφασίσει, τι είδους μεταναστευτική πολιτική θέλουμε, και πιο συγκεκριμένα τι είδους διαχείριση των συνόρων χρειαζόμαστε» είπε ο κ. Μηταράκης.
Από πλευράς του ο Αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, κ. Μαργαρίτης Σχοινάς σημείωσε «Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αναγνώρισε σαφώς ότι η μετανάστευση αποτελεί Ευρωπαϊκή πρόκληση που απαιτεί Ευρωπαϊκή απάντηση. Αυτή είναι η σωστή και μόνη προσέγγιση. Μόνο μια Ευρωπαϊκή απάντηση κατέστησε δυνατή την απόκρουση της υβριδικής επίθεσης της Λευκορωσίας το 2021. Μόνο μια Ευρωπαϊκή απάντηση κατέστησε δυνατή την υποδοχή εκατομμυρίων Ουκρανών προσφύγων που διέφυγαν από τις βόμβες του Πούτιν το 2022. Και μόνο μια Ευρωπαϊκή απάντηση θα μας επιτρέψει να διαχειριστούμε σωστά το μεταναστευτικό ζήτημα. Αξιοποιώντας τις δυνατότητες της νόμιμης μετανάστευσης. Και να μειώσουμε την παράτυπη μετανάστευση με ανθρώπινο και αποτελεσματικό τρόπο. Το μάθημα που πήραμε είναι σαφές: πρέπει να δράσουμε από κοινού. Όπως πρότεινε η Επιτροπή, οι ηγέτες της ΕΕ συμφώνησαν ότι η ΕΕ πρέπει να δράσει σε δύο κατευθύνσεις: νομοθετική και επιχειρησιακή».
Βίντεο της ομιλίας του κ. Μηταράκη και του κ. Σχοινά:
Ακολουθεί η άτυπη μετάφραση της τοποθέτησης του Υπουργού Μετανάστευσης και Ασύλου, κ. Νότη Μηταράκη, στα ελληνικά:
“Εκ μέρους των διοργανωτών της 2ης Ευρωπαϊκής Διάσκεψης για τη Διαχείριση των Συνόρων, και συγκεκριμένα εκ μέρους της Αυστρίας, της Λιθουανίας, της Πολωνίας και της Ελλάδας, επιτρέψτε μου να σας καλωσορίσω στην Αθήνα. Δεκατρείς μήνες μετά τη Διάσκεψη του Βίλνιους, το θέμα της προστασίας των συνόρων έχει αναδειχθεί ως σημαντικότατο ζήτημα, στα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα. Κάνοντας αυτή τη Διάσκεψη ακόμη πιο επίκαιρη.
Αγαπητοί συνάδελφοι,
Ήταν τιμή μου να υπηρετήσω ως μέλος του Συμβουλίου για τρία χρόνια, στον σχηματισμό του Συμβουλίου Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων (ΔΕΥ).
Μαζί, έχουμε συζητήσει επανειλημμένα την πρόκληση του μεταναστευτικού ζητήματος.
Είναι σαφές ότι ένα νέο Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Άσυλο είναι άκρως απαραίτητο.
Και χρειάζεται επειγόντως ένα σύμφωνο που, κατά την άποψή μας, θα πρέπει να αντιμετωπίσει τρεις προκλήσεις:
1.Να περιορίσει τις παράτυπες αφίξεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Συνεπώς, οι πρωτογενείς ροές, οι οποίες είναι αναπόφευκτες θα μειώσουν τις δευτερογενείς μετακινήσεις.
2.Να παράσχει απτή αλληλεγγύη μεταξύ των κρατών μελών.
3.Να παράσχει νόμιμες οδούς, τόσο για ανθρωπιστικούς όσο και για εργασιακούς σκοπούς.
Αγαπητοί συνάδελφοι,
Στο ίδιο ξενοδοχείο, πριν από δύο χρόνια, η Κύπρος, η Ιταλία, η Μάλτα, η Ισπανία και η Ελλάδα σχημάτισαν την Ομάδα χωρών MED5. Για να εξασφαλιστεί μια δίκαιη ισορροπία μεταξύ ευθύνης και αλληλεγγύης στο σύστημα διαχείρισης μετανάστευσης και ασύλου.
Ένα σύστημα ανθεκτικό στις κρίσεις δεν μπορεί να σημαίνει παρά ισορροπημένο σύστημα. Αυτό είναι το μάθημα που πήραμε μετά το 2015. Οι χώρες πρώτης υποδοχής δικαιούνται απτή αλληλεγγύη απέναντι στη συνεχή πίεση.
Αλλά σαφώς αυτή η οπτική γωνία, η οπτική της αλληλεγγύης, πρέπει να εξεταστεί σε συνδυασμό με το επίπεδο ευθύνης κάθε κράτους μέλους.
Τώρα, αυτό το επίπεδο ευθύνης, δε μπορεί να θεωρηθεί ανεξάρτητο από το επίπεδο των παράτυπων ροών. Και αυτός είναι και ο στόχος της Διάσκεψης: Πώς μπορούμε να μειώσουμε τον αριθμό των παράτυπων ροών.
Στις μέρες μας, είμαστε μάρτυρες ενός συνεχώς αυξανόμενου αριθμού παράτυπων μεταναστών που φθάνουν στην ΕΕ. Γινόμαστε μάρτυρες των προσπαθειών τρίτων κρατών να εργαλειοποιήσουν τη μετανάστευση. Είναι -σε αυτό το σημείο- ζωτικής σημασίας για την Ευρώπη να αποφασίσει, τι είδους μεταναστευτική πολιτική θέλουμε, και πιο συγκεκριμένα τι είδους διαχείριση των συνόρων χρειαζόμαστε.
Είναι σαφές ότι πρέπει να προσφέρουμε άσυλο σε ανθρώπους που χρειάζονται προστασία, αλλά με οργανωμένο τρόπο. Όπως κάναμε όλοι, με την Ουκρανία, μετά την απρόκλητη επίθεση της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Προβλέποντας έναν κοινό ευρωπαϊκό χώρο προστασίας.
Αυτό που έκαναν κάποιοι από εμάς, με τους Αφγανούς, μετά την κατάληψη της εξουσίας από τους Ταλιμπάν.
Σήμερα, δυστυχώς, αντί να λειτουργούμε προληπτικά στη διαχείριση του ασύλου, είναι οι διακινητές ανθρώπων που “πουλάνε” θέσεις στις κοινωνίες μας. Όχι σε αυτούς που έχουν μεγαλύτερη ανάγκη, αλλά σε αυτούς που πληρώνουν τα χρήματα.
Πρέπει εμείς να ανοίξουμε νόμιμες και ασφαλείς οδούς. Αλλά πρέπει και να περιορίσουμε τις παράτυπες ροές, ροές που σχεδόν όλες έρχονται στην ΕΕ μέσω χωρών διέλευσης και όχι απευθείας από τόπους στους οποίους κινδυνεύουν από διώξεις.
Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι υπάρχει το λεγόμενο άνευ όρων δικαίωμα πρόσβασης των υπηκόων τρίτων χωρών. Αλλά ένα τέτοιο δικαίωμα δεν υφίσταται στο διεθνές ή το ευρωπαϊκό δίκαιο. Σίγουρα δεν υπάρχει στη Σύμβαση της Γενεύης.
Το ευρωπαϊκό δίκαιο προβλέπει ρητά τις “ασφαλείς τρίτες χώρες” και τις νομικές συνέπειες που απορρέουν από έναν τέτοιο προσδιορισμό.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η Σύμβαση της Γενεύης θέτει επίσης υποχρεώσεις με τις οποίες θα πρέπει να συμμορφώνονται οι αιτούντες άσυλο. Υποχρεώσεις που πολλές φορές ξεχνιούνται στη δημόσια συζήτηση.
Οι παράτυπες αφίξεις στα σύνορα δεν είναι νέο φαινόμενο. Αυτό που είναι νέο είναι το επίπεδο των αφίξεων, ειδικά από το 2015 και μετά. Αυτό που είναι νέο για την Ευρώπη είναι η εργαλειοποίηση της μετανάστευσης, όπως την είδαμε στον Έβρο, τη Λευκορωσία, τη Μελίγια. Η συνοριακή μας πολιτική πρέπει να αναγνωρίζει και να ανταποκρίνεται σε αυτές τις προκλήσεις.
Χρειαζόμαστε ενισχυμένες υποδομές προστασίας και επιτήρησης των συνόρων. Κατά την άποψή μας, συμπεριλαμβανομένων των φραχτών. Μια θέση που υποστήριξαν 16 κράτη μέλη στο Βίλνιους.
Προφανώς, οποιαδήποτε αποτυχία στην προστασία των εξωτερικών συνόρων, διαβρώνει την ελευθερία κυκλοφορίας εντός του χώρου Σένγκεν. Η προστασία των εξωτερικών συνόρων πρέπει να επικεντρωθεί στην εξάρθρωση των λαθροδιακινητών.
Στο πλαίσιο αυτό, θέλω να αναφερθώ στο ρόλο των ΜΚΟ.
Υποστηρίζουμε πλήρως το ρόλο των ΜΚΟ ως προς την παροχή βοήθειας και υπηρεσιών στους μετανάστες που βρίσκονται στη χώρα.
Το Υπουργείο μας έχει μακροχρόνιες σχέσεις με διεθνείς και εθνικές ΜΚΟ που δραστηριοποιούνται στην κοινωνική εργασία, τη διερμηνεία κ.λπ. Είμαστε όμως πλήρως αντίθετοι με την εμπλοκή των ΜΚΟ στην παροχή βοήθειας σε παράνομες συνοριακές διελεύσεις, ιδίως όταν οι δραστηριότητες αυτές αναλαμβάνονται παράλληλα με τους λαθροδιακινητές.
Υπάρχει μια πολύ λεπτή, αλλά φωτεινή γραμμή σε σπάνιες περιπτώσεις μεταξύ των ΜΚΟ και των κυκλωμάτων λαθροδιακινητών.
Όταν ξεπερνιέται αυτή η γραμμή, η δικαιοσύνη πρέπει να παρεμβαίνει και να το διερευνά.
Μια άλλη βασική πτυχή που πρέπει να εξετάσουμε είναι η πολιτική των επιστροφών. Η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να θέσει συλλογικά το βάρος στο ζήτημα των επιστροφών.
Ένα χαμηλό επίπεδο επιστροφών όσων δεν δικαιούνται προστασία υπονομεύει την αξιοπιστία αλλά και γενικότερα του συστήματος ασύλου.
Ο διορισμός Συντονιστή Επιστροφών είναι ένα θετικό βήμα. Το ίδιο ισχύει και για την έκκληση του Προέδρου της Επιτροπής να ξεκινήσει η συζήτηση για την αμοιβαία αναγνώριση των αποφάσεων επιστροφής.
Αλλά το πιο σημαντικό είναι ότι πρέπει να ευθυγραμμίσουμε τη νομοθεσία μας με στόχο τις επιστροφές.
Πρέπει να εξετάσουμε ζητήματα όπως το δικαίωμα των μεταναστών με απορριφθείσες αιτήσεις ασύλου υποβάλλουν απεριόριστα αιτήματα εμποδίζοντας έτσι τις επιστροφές.
Φυσικά, Επιστροφές σημαίνει εφαρμογή των υφιστάμενων συμφωνιών με τις χώρες προέλευσης και διέλευσης. Όπως η Κοινή Δήλωση ΕΕ/Τουρκίας του 2016. Σημειώστε ότι από τον Μάρτιο του 2020 η Τουρκία αρνείται να δεχθεί επιστροφές.
Πρέπει να χρησιμοποιήσουμε όλους τους όρους και τα εργαλεία μόχλευσης, συμπεριλαμβανομένων των μέτρων που σχετίζονται με τις θεωρήσεις (visa), για να επιτύχουμε υψηλότερο ποσοστό επιστροφών.
Προφανώς, ο περιορισμός των παράτυπων διελεύσεων των εξωτερικών συνόρων σημαίνει λιγότερες δευτερογενείς ροές. Ένα σημείο που μας χωρίζει πρέπει να μπορέσει να μας ενώσει, δηλαδή η ανάγκη προστασίας των εξωτερικών μας συνόρων από παράτυπες αφίξεις.
Τέλος, η πρόληψη μιας κρίσης απαιτεί συνεχώς επαρκή χρηματοδότηση. Πρέπει να εξασφαλίσουμε χρηματοδότηση, αλλά και ευελιξία στους κανόνες χρηματοδότησης. Για παράδειγμα, η χρηματοδότηση των επιχειρησιακών δαπανών (OPEX) είναι το κλειδί για την παροχή υπηρεσιών.
Αγαπητοί συνάδελφοι,
Σήμερα και αύριο, έχουμε την ευκαιρία να συζητήσουμε ένα κοινό όραμα για τη διαχείριση των συνόρων, καθώς και την προτεινόμενη Κοινή Δήλωση που συντάχθηκε από τους διοργανωτές.
Μια δήλωση που προκύπτει από τη δήλωση που υπέγραψαν 16 κράτη μέλη το 2022, στη 1η Ευρωπαϊκή Διάσκεψη για τη Διαχείριση των Συνόρων στο Βίλνιους της Λιθουανίας.
Σε αναγνώριση της επιτυχίας της πρώτης μας Διάσκεψης, επιτρέψτε μου στο μέλλον να αναφερθώ στην Ευρωπαϊκή Διάσκεψη για τη Διαχείριση των Συνόρων ως «Διαδικασία του Βίλνιους». Ευχαριστώ.”
