Αγαπητέ κ. Υπουργέ,
Αξιότιμοι συνάδελφοι,
Κυρίες και κύριοι,
Χαίρομαι που βρίσκομαι σήμερα εδώ, εξ ονόματος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, για τα εγκαίνια του νέου πολύ-λειτουργικού κέντρου υποδοχής και ταυτοποίησης στη Σάμο. Το πρώτο από μια νέα γενιά κέντρων υποδοχής στα νησιά του Αιγαίου.
Πριν από λιγότερο από ένα χρόνο, τον Νοέμβριο του 2020, ο Υπουργός κ. Μηταράκης και εγώ υπογράψαμε τη συμφωνία μεταξύ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Ελληνικού Υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου, για τη χρηματοδότηση της κατασκευής νέων κέντρων πρώτης υποδοχής στη Σάμο, την Κω και τη Λέρο. Σήμερα, είχα την ευκαιρία να επισκεφθώ το νέο κέντρο, εδώ στη Σάμο, και να το δω για πρώτη φορά στην τελική του κατάσταση.
Από το 2015, η ΕΕ έχει διαθέσει πάνω από 3,3 δισεκατομμύρια ευρώ σε χρηματοδοτική βοήθεια προς την Ελλάδα, για να στηρίξει τη διαχείριση της μετανάστευσης. Στο πλαίσιο αυτό, το νέο κέντρο που τίθεται σε λειτουργία στη Σάμο αποτελεί ένα σημαντικό βήμα. Προσβλέπουμε στην ολοκλήρωση την νέων κέντρων της Κω και της Λέρου και, στη συνέχεια, στην κατασκευή των νέων εγκαταστάσεων φιλοξενίας στη Χίο και ιδιαίτερα στη Λέσβο που θα πρέπει να ξεκινήσουν σύντομα.
Αυτό το άνοιγμα σηματοδοτεί ένα νέο κεφάλαιο στη διαχείριση της μετανάστευσης στα ελληνικά εξωτερικά σύνορα, τα οποία αποτελούν τα κοινά ευρωπαϊκά σύνορά μας. Η διαχείριση της μετανάστευσης μπορεί να γίνει με ελεγχόμενο, τακτικό και ορθό τρόπο.
Για τον σκοπό αυτό, το νέο κέντρο υποδοχής πολλαπλών χρήσεων χωρίζεται σε δύο ξεχωριστά τμήματα. Μια ελεγχόμενη περιοχή, με σύστημα εισόδου-εξόδου, όπου οι κάτοικοι και το προσωπικό μπορούν να εισέλθουν χρησιμοποιώντας μια προσωπική κάρτα πρόσβασης, όπως συμβαίνει σε πολλά άλλα κράτη μέλη, και ένα σαφώς διαχωρισμένο κλειστό προ-αναχωρησιακό κέντρο.
Το νέο κέντρο προβλέπει τις απαραίτητες υποδομές που θα επιτρέψουν τη δίκαιη και αποτελεσματική διαχείριση των αιτημάτων ασύλου στα ευρωπαϊκά σύνορα, με δομές φιλοξενίας, ασφαλείς ζώνες για ασυνόδευτα παιδιά και εφήβους, με χώρους αναψυχής και κοινωνικών δραστηριοτήτων και ιατρική περίθαλψη, καθώς και με προσαρμοσμένους διοικητικούς χώρους για την διαχείριση των διαδικασιών καταγραφής και ασύλου. Αυτό δημιουργεί τις προϋποθέσεις για μια αξιοπρεπή υποδοχή των μεταναστών, χωρίς συμφόρηση και χωρίς να επιβαρύνονται οι τοπικές κοινωνίες, που έχουν βιώσει δυσανάλογη πίεση τα τελευταία χρόνια. Είναι σημαντικό για την Ευρώπη να στηρίξει την περιοχή και τις ελληνικές αρχές για τη βελτίωση των συνθηκών στα νησιά, τόσο για τους μετανάστες όσο και για τους πολίτες των νησιών.
Τον τελευταίο χρόνο, οι ελληνικές αρχές έχουν εργαστεί, για να αποσυμφορήσουν τα κέντρα και να βελτιώσουν την επεξεργασία των αιτήσεων ασύλου. Ενώ οι νέες εγκαταστάσεις στέγασης προβλέπουν μια προσαρμοσμένη υποδομή, η διαδικασία αυτή είναι εξίσου σημαντική. Οι αποτελεσματικές, διασυνδεδεμένες διαδικασίες αποτρέπουν τη συμφόρηση και διασφαλίζουν ότι τα άτομα δε θα παραμείνουν για μεγάλο χρονικό διάστημα στα νέα κέντρα. Αυτή είναι η καλύτερη απάντηση για τη φροντίδα της ψυχικής υγείας των αιτούντων άσυλο που φθάνουν στην Ευρώπη. Ως επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Ομάδας Δράσης για τη Διαχείριση της Μετανάστευσης, δεσμεύτηκα προσωπικά να στηρίξω αυτή τη διαδικασία, αφιερώνοντας την υποστήριξη των υπηρεσιών και των οργανισμών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και συμμετέχοντας στην ευρωπαϊκή αλληλεγγύη.
Η δουλειά, ωστόσο, δεν έχει τελειώσει. Πρέπει να συνεχίσουμε τις κοινές μας προσπάθειες για τη βελτίωση των συνθηκών υποδοχής, τόσο στα νησιά όσο και στην ηπειρωτική χώρα. Όπως ανέφερε κι η Επίτροπος Johansson, κατά την επίσκεψή της τον Μάρτιο, πρέπει να διπλασιάσουμε τις προσπάθειες, για να διασφαλίσουμε ότι κανείς δε θα πρέπει να περάσει άλλο χειμώνα σε σκηνές. Και πρέπει να συνεχίσουμε να βελτιώνουμε τις οδούς ένταξης, πρέπει να διασφαλίσουμε ότι οι αναγνωρισμένοι πρόσφυγες μπορούν να συμμετάσχουν πλήρως και να συμβάλουν στην ευρωπαϊκή κοινωνία μας. Η προσφερόμενη στήριξη, σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο, διευκολύνει την ένταξη αναγνωρισμένων δικαιούχων διεθνούς προστασίας στην κοινωνία.
Η Επιτροπή, από κοινού με την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Υποστήριξης για το Άσυλο και τον Frontex, συνεργάζεται στενά με τις Ελληνικές αρχές για να συνεχίσει να προβαίνει στις απαραίτητες βελτιώσεις, με στόχο τον εξορθολογισμό των διαδικασιών και την ενίσχυση των δυνατοτήτων, μεταξύ των οποίων και η επιστροφή των ατόμων που δεν έχουν δικαίωμα να παραμείνουν στην ΕΕ. Ο Frontex είναι παρών με πάνω από 600 άτομα στην Ελλάδα και η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Υποστήριξης για το Άσυλο με σχεδόν 1000 άτομα. Και συνεχίζουμε να υποστηρίζουμε την εθελοντική μετεγκατάσταση αιτούντων άσυλο και δικαιούχων διεθνούς προστασίας σε άλλα κράτη μέλη της ΕΕ, με πάνω από 4200 άτομα να μετεγκαθίστανται από την Ελλάδα, από τις αρχές του 2020.
Τα πρόσφατα γεγονότα στο Αφγανιστάν μας υπενθυμίζουν ότι, τώρα περισσότερο από ποτέ, απαιτείται μια ευρωπαϊκή προσέγγιση της μετανάστευσης. Υπογραμμίζουν τον επείγοντα χαρακτήρα της επίτευξης προόδου όσον αφορά το νέο Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Άσυλο που πρότεινε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πριν από ένα χρόνο. Όπως σημείωσε η Πρόεδρος von der Leyen στην ομιλία της για την Κατάσταση της Ένωσης, το Σύμφωνο μας δίνει όλα όσα χρειαζόμαστε για να διαχειριστούμε τους διάφορους τύπους καταστάσεων που αντιμετωπίζουμε. Θα παράσχει στην ΕΕ ένα λειτουργικό κοινό σύστημα διαχείρισης του ασύλου και της μετανάστευσης.
Το νέο κέντρο στη Σάμο που εγκαινιάζουμε σήμερα αποτελεί ένα εξαιρετικό παράδειγμα μιας τόσο νέας, ευρωπαϊκής προσέγγισης, καθώς υπόσχεται μια καλύτερη, ελεγχόμενη διαχείριση της μετανάστευσης. Και ανυπομονούμε μαζί σας για το άνοιγμα των κέντρων στα άλλα νησιά του Αιγαίου, στην Κω και τη Λέρο, στη Χίο και στη Λέσβο.
Σας ευχαριστώ.
